MMAda sport, shou va biznes allaqachon bir-biriga aralashib ketgan, biroq Khabib Nurmagomedov va Pavel Durov ittifoqi bu qorishmani yangi bosqichga olib chiqdi. UFC afsonasi va mintaqadagi eng yirik messendjer yaratuvchisi atigi bir necha kun ichida an'anaviy dog'iston bosh kiyimini muxlislar o'nlab milliard so'mga sotib olgan raqamli kolleksion ob'ektga aylantirdi. Endi esa server xonasida ko'rishlariga odatlangan IT-mutaxassis qanday qilib to'satdan oktagon yonida paydo bo'lgani va Khabib jamoasi yangi media bozorining markaziga qanday aylanganini ko'rib chiqamiz.
UFC oktagoni yonida Telegram egasi: Abu Dhabi uchrashuvi
25 oktyabr kuni Abu Dhabidagi UFC 321 turnirida tomoshabinlar birinchi qatorda kutilmagan mehmonni ko'rishdi – Pavel Durovni. Bungacha Telegram asoschisi oktagon atrofida umuman ko'rinmas, MMAga bo'lgan sevgisi haqida ochiq gapirmas edi. Abu Dhabida esa u streamer Buster, Petr Yan, Khabib Nurmagomedov va boshqa rossiyalik yulduzlar bilan birga suratga tushdi.
Khabib turnirga sekundant sifatida keldi – u uchinchi darajali qarindoshi Umar Nurmagomedov va o'rta vazn jangchisi Ikram Aliskerovni qo'llab-quvvatlash uchun Abu Dhabida edi. Shoudan so'ng u Durov bilan birga tushgan suratni joylab, ko'rsatgan yordami uchun minnatdorlik bildirdi va keyinroq Pavelni turnirga aynan o'zi taklif qilganini hamda o'sha paytga kelib Telegram bilan shartnoma imzolab ulgurganini aytdi.
Nurmagomedovning so'zlariga ko'ra, uchrashuvdan oldin u qarshisida «yopiq IT-mutaxassis»ni ko'rishni kutgan, biroq oxir-oqibat jonli, ochiqko'ngil suhbatdoshga duch keldi: ular birga tushlik qilishdi, uzoq suhbatlashishdi va Khabib hozircha tafsilotlarini oshkor etmayotgan «katta hamkorlik loyihasi»ning chizmalarini belgilab olishdi.
Khabibning o'z kanali orqali media makonga qaytishi
UFC 321'dan ikki kun oldin Nurmagomedov hech qanday shov-shuvsiz, sokin tarzda o'zining shaxsiy Telegram kanalini ishga tushirdi. So'nggi oylar davomida Khabib Instagram* sahifasini kamdan-kam yangilagani va deyarli intervyu bermagani hisobga olinsa, bu deyarli kichik sensatsiya bo'lib ko'rindi.
Telegramda esa u darhol haqiqiy sportchiga xos rejimga o'tdi: muntazam postlar joyladi, fikrlarini bo'lishdi, kulisdagi lahzalarni ko'rsatdi va hatto auditoriyadan qaysi kontentni tez-tez ko'rishni xohlashlarini so'ragan kichik so'rovnoma o'tkazdi. Kanal havolasini u Instagram profiliga mahkamlab, auditoriyasining bir qismini amalda yangi media maydoniga ko'chirdi.
Ortidan butun jamoa ergashdi: Islam Makhachev, Magomed Zaynukov, Umar va Usman Nurmagomedov. Aslida ularning har birida Telegram kanali allaqachon bor edi, biroq go'yo past tezlikda yashardi: kimdir faqat vaqti-vaqti bilan diniy iqtiboslar ulashar, kimdir sayohatlardan tasodifiy suratlar joylar, yana birov esa oylar davomida umuman jim turardi.
Blogerga aylangan jangchilar
Oktyabr oxiridan boshlab manzara keskin o'zgardi. «Khabib armiyasi»ning deyarli barchasi Telegram kanallarini odatiy lifestyle blogerlar kabi yurita boshladi: postlar deyarli har kuni chiqadi, ko'plab jonli formatlar – selfilar, «krujochek»lar, sport zalida, samolyotda, uyda olingan qisqa videolar oqib kelmoqda.
Asosiy farq – umuman «press-reliz» hissi yo'qligi. Matnlar va roliklar matbuot xizmati mahsulotiga emas, balki mashg'ulotlarini, his-tuyg'ularini, kundalik hayotini va karyerasining «raund orasidagi tanaffuslari»da nimalar bo'layotganini bo'lishayotgan jangchilarning shaxsiy yozuvlariga o'xshaydi. Natijada Nurmagomedov jamoasi Rossiya MMA sahnasidagi eng ochiq kollektivlardan biriga aylandi va bir vaqtning o'zida kelajakdagi kollaboratsiyalar uchun ideal poydevor yaratdi.
Hamkorlik teaserlari va «Skyn lokatsiya» memi
Bunga parallel ravishda muxlislar Telegram boshqa mashhurlarda bo'lgani kabi, qachon Khabib bilan bog'liq sovg'alar va kolleksion buyumlar qo'shilishini kutishardi. 15 noyabr kuni Durov foydalanuvchilar raqamli sovg'alarni sotib olib, sotishi mumkin bo'ladigan ichki auktsionni messendjer ichida ishga tushirishini e'lon qildi. Hatto bunga qadar beta-versiyadan foydalanuvchilar bu funksiyaning tayyorlanayotgan izlarini payqab bo'lishgandi.
UFC 321'dan bir oy o'tib, Khabib va Durov hamkorliklarini yana bir bor eslatdi. Nurmagomedov ommaviy tarzda Pavelga murojaat qilib, uni tez-tez zalda ko'rayotganini, endi «birodarlar» bilan birga gilamga chiqib, mashg'ulot o'tkazish vaqti kelganini aytdi. Durovning javobi esa darhol memga aylandi: «Skyn lokatsiya, brat» – afsonaviy «Send me location» iborasining yangi talqini.
Bu ish haqiqiy sparringgacha boradimi-yo'qmi hozircha noma'lum; Mark Zuckerbergdan farqli o'laroq, Durov jangovar mashg'ulotlar qilgani haqida hech qachon gapirmagan. Ammo axborot povodi sifatida bu hamla juda mukammal ishladi. Bunga qadar Khabib allaqachon ko'kragida Telegram logotipi va «Let's make Telegram great again» yozuvi tushirilgan futbolkada suratga tushib, suratlar davom etayotganini va tez orada e'lon bo'lishini aniq ko'rsatib qo'ygandi.
Virtual papaxlar auktsioni: bir sutka savdo va 29 ming xarid
Ushbu kollaboratsiyaning kulminatsiyasi Telegramda Khabibning virtual papaxlari savdoga chiqarilgan auktsion bo'ldi. U 22 noyabr kuni boshlandi va 23 noyabr oqshomida yakunlandi. Durov kolleksiyani «An'ana, Erkinlik va Hurmat»ni ifodalovchi raqamli kolleksion buyumlar sifatida taqdim etdi.
Kolleksiyaga turli noyoblik darajasi va dizayni bilan farqlanuvchi 40 xil virtual papax kiritildi. O'rtacha narx Telegramning ichki valyutasi bo'lgan taxminan 10 100 «yulduz»ni tashkil etdi, bu esa qariyb 2,5 million so'mga teng. Atigi bir sutka ichida muxlislar taxminan 29 ming dona shunday raqamli papax sotib oldi, umumiy aylanma esa taxminan 53 milliard so'mni tashkil qildi.
Aslida, dog'istonlik jangchi obrazining klassik ramzi bo'lgan bu bosh kiyimi endi boshni isitmaydi, javonda chang bosib yotmaydi, ammo Telegram ekotizimi ichida muxlislarga «Khabib lageri»ga mansublik tuyg'usini beradigan raqamli aktivga aylandi.
Messendjerlar davrida MMA: ramzlar raqamli aktivlarga aylanganda
Virtual papaxlar haqidagi ushbu hikoya hisobotdagi katta raqam bilan chegaralanib qolgan bir martalik aksiyadan iborat emas. U sport iqtisodiyoti qanday o'zgarayotganini ko'rsatadi: jangchilar endi o'zlari bir media platformaga aylanmoqda, messendjerlar esa nafaqat janglarning, balki ramzlar, qadriyatlar va hayot tarzining ham monetizatsiya qilinadigan arenalariga aylanib bormoqda.
Khabib va Durov bir necha yil avval g'alati fantaziya bo'lib ko'ringan ishni amalga oshirdi: Kavkaz jangchisining an'anaviy qiyofasini, UFC kabi global brendni va Telegramning raqamli infratuzilmasini muxlislar o'n minglab marta sotib olishga tayyor bo'lgan yagona mahsulotda birlashtirdi. Va Nurmagomedov jamoasi bloger rolini qay darajada tez o'zlashtirayotganini inobatga olsak, bu virtual papax ularning umumiy o'yinidagi so'nggi raunddan juda yiroq.
