2025-yil kuzgi mavsumi Golden State'ning playmeykeri Stephen Curry uchun kutilmagan burilishlarga boy haqiqiy serialga aylandi. U to'qqizinchi yil ketma-ket NBA'ning eng ko'p maosh oladigan o'yinchilari ro'yxatida birinchi o'rinni egalladi, LeBron James podkastida shov-shuvli ishtirok etdi, 17 yillik kariyerasida ilk bor nonsportiv faul oldi… Va bularning ustiga butun industriyani chindan larzaga keltirgan xabar: Curry Under Armour bilan hamkorlikni to'xtatmoqda. O'sha kompaniya bilan u nafaqat imzoli krossovkalar liniyasiga, balki deyarli oilaviy munosabatlarga va umrbod shartnoma rejalariga ham ega edi.
Basketbol ertagidan kutilmagan ajralishgacha
Bu ittifoq tarixi 2013-yilda boshlandi. O'sha paytda 25 yoshli Curry hali davr ramzi emas edi: ajoyib shooter, ha, lekin mo'rt tovonlar va rezyumesida birorta ham All-Star Game bo'lmagan. Nike uni yetarlicha qadrlamaslik "hashamatiga" yo'l qo'ydi va Under Armour himoyachini yiliga nisbatan kamtar 4 million dollar evaziga ilib ketdi.
Keyin hammasi sport marketingi darsligiga mos tarzda rivojlandi. Curry imzoli liniyasi, savdolar o'sishi, Steph'ning brend yuziga aylanishi va brendning o'zi basketbol krossovkalari bozorida jiddiy o'yinchi bo'lib shakllanishi. 2023-yilda tomonlar yangi shartnoma imzoladilar: u Curry'ning faol o'yinchi sifatidagi kariyerasi tugagandan keyin ham amal qilishi va ma'lum moliyaviy shartlar bajarilganda umrbod kelishuvga aylanishi mumkin edi.
Ko'rinishidan, bu shartlar hech qachon to'liq bajarilmagan. Aks holda ommaviy axborot vositalari qarshisiga chiqib, «har ikki tomon manfaatlari yo'lida qabul qilingan qaror», «uzoq muddatli istiqbolda to'g'ri qadam» va «Steph'ga brendni o'z shartlariga ko'ra rivojlantirish imkonini berishi» kabi silliq, ammo ancha bo'sh iboralarga suyanishga to'g'ri kelmagan bo'lardi.
Bu gaplar ayniqsa Under Armour asoschisi Kevin Plank 2023-yilda aytgan so'zlar fonida keskin yangraydi: u o'shanda UA'ni Steph'siz, Steph'ni esa UA'siz tasavvur qila olmasligini tan olgandi. Endi esa tasavvur qilishga to'g'ri keladi.
Under Armour uchun moliyaviy sovuq dush
Kompaniya nega o'zining bosh yulduzini bunchalik oson qo'yib yuborganini tushunish uchun moliyaviy hisobotlarga nazar tashlashning o'zi kifoya. 2025-yil boshida rahbariyat 160 million dollarlik qayta tuzilish dasturini e'lon qildi. Curry bilan rasmiy ravishda yo'llar ajralgan paytga kelib, bu summa allaqachon 255 million dollarga yetdi – bekor qilingan homiylik shartnomalari bo'yicha kompensatsiyalar, ishdan bo'shatilgan xodimlarga to'lovlar va yopilgan loyihalar hisobiga.
O'tgan chorakda Under Armour daromadi 4% ga kamaydi, sof zarar esa 19 million dollarni tashkil etdi. Yil boshidan beri kompaniyaning kapitallashuvi deyarli ikki baravar qisqardi – 47,3% ga pasaydi. Curry 2023-yilgi shartnoma doirasida juda saxovat bilan olgan aksiyalar (o'shanda taxminan 75 million dollarga teng 8,8 mln dona qimmatli qog'oz) bugun ancha arzon turadi. 2015-yildagi cho'qqidan beri ularning qiymati qariyb o'n baravar qulagan.
Qiziq tomoni shundaki, aynan 2015-yil bu ittifoq uchun shuhratning eng yuqori nuqtasiga aylangan. Birinchi imzoli model Curry 1 keng e'tirof va maqtovlarga sazovor bo'ldi, undan keyingi Curry 2 esa xuddi tushdek mavsumga to'g'ri keldi: NBA MVP unvoni, LeBron James jamoasiga qarshi final seriyasidagi g'alaba va kariyeradagi ilk chempionlik uzugi. Kotirovkalar ham shu muvaffaqiyat bilan bir maromda o'sdi: Under Armour kapitallashuvi 22 milliard dollarlik belgi atrofida aylana boshladi, Curry maqomi esa «potensial yulduz»dan tezda «avlod timsoli»ga aylandi.
Bozorga yangi kirgan brend ikkinchi Nike bo'lishni istab, o'z ambitsiyalarida adashganida
2013-yilda Under Armour tez o'sayotgan, ammo hanuz tor yo'nalishli kompaniya edi: amerika futboli uskunalari, termal va kompressiya ichki kiyimlari – bir paytlar universitet jamoasida amerika futboli o'ynagan va biznesni aynan terni chiqaradigan mato ishlab chiqishdan boshlagan Plank uchun juda tushunarli mahsulotlar.
NFL yoki eng yuqori darajadagi universitet ligalariga kirib borishning imkoni bo'lmadi, XFL bilan hamkorlik esa liderlik da'vosidan ko'ra ko'proq g'alati tajriba bo'lib ko'rinardi. Shundan so'ng strategiya jamoalardan ko'ra individual brendlarga tayanishga o'zgartirildi. Shu tariqa Under Armour portfeliga kompaniyada ulush olgan Tom Brady, undan keyin esa Stephen Curry qo'shildi. Keyinroq Dwayne «The Rock» Johnson, Joel Embiid, Anthony Joshua hamda beysbol yulduzlari Bryce Harper va Juan Soto ham kelib qo'shildi.
Curryning maydondagi muvaffaqiyati hamkorlikni mutlaqo yangi bosqichga olib chiqdi: Curry Brand Nike'dagi Jordan misolida alohida subbrendga aylantirildi, Steph'ning golfga bo'lgan muhabbatidan foydalanib, bu brendni golf maydonlariga ham olib chiqishga urindilar.
Biroq bir pallada kompaniya butunlay boshqa o'yinga kirishga qaror qildi. Plank Under Armour'ni IT-holdingga aylantirmoqchi bo'ldi: sport, gadjetlar va raqamli servislar kesishgan nuqtadagi loyihalarga kiritilgan yirik investitsiyalar yuzlab million dollarning yonib ketishiga olib keldi. Shu bilan birga UA oxir-oqibat muvaffaqiyatsizlik bilan yakunlangan keng ko'lamli tashabbuslarga ham qo'l urardi:
- MLB'dagi barcha jamoalar uchun forma yetkazib berishni ko'zda tutgan va'da qilingan shartnomaning bekor bo'lishi (bitim Nike'ga o'tib ketdi);
- Fifth Avenue'da flagman do'kon uchun ulkan maydon ijaraga olinib, keyinchalik uning yarmi subarendaga berilishiga to'g'ri kelgani;
- keyinchalik bekor qilishga majbur bo'lingan qimmatbaho universitet shartnomalari (Auburn, South Carolina, UCLA, Texas Tech va boshqalar);
- hisobotlar bilan bog'liq muammolar va ko'rsatkichlar sun'iy ravishda oshirib ko'rsatilgani uchun AQSh Qimmatli qog'ozlar va birjalar komissiyasi (SEC) tomonidan o'tkazilgan tekshiruv.
Plank avvaliga CEO lavozimini tark etdi, biroq inqiroz tinchimadi va ikki yil avval u bu safar imperiyalar qurish emas, balki xarajatlarni qisqartirish bilan shug'ullanishi kerak bo'lgan inqiroz menejeri sifatida operatsion boshqaruvga qaytdi. Aynan shu tejamkorlik siyosatining qurbonlaridan biri ham basketbol bo'ldi.
O'yinchi brendini qo'llab-quvvatlash hashamatga aylanganda
Eng yuqori mashhurlik davrida Curry imzoli krossovkalar Under Armour'ning basketbol krossovkalari kategoriyasidagi daromadining qariyb yarmigacha bo'lgan qismini ta'minlardi. Hozir esa ularning ulushi taxminan 2% atrofida. Bundan tashqari, tahlilchilar UA aksiyalarining bozor Curry'ning har bir yangi modeli atrofidagi reaksiyaga nihoyatda og'riqli darajada bog'langanini ta'kidlab kelishardi: muvaffaqiyatli model – kichik o'sish, omadsiz model esa aksiyalar bo'yicha zarba degani edi.
Yillik umumiy daromadi taxminan 5 milliard dollar bo'lgan kompaniya uchun 2026-yilga basketbol segmentida prognoz qilinayotgan 100–120 million dollarlik aylanma endi o'sish lokomotivi emas, qimmatbaho xobbi kabi ko'rinadi. Ayniqsa har yili 7–8 milliard dollar olib keladigan Jordan Brand bilan solishtirilganda bu tafovut yanada yaqqol bo'ladi.
Aksiyalar qiymati tushib, xarajatlar qisqarayotgan bir paytda nomi baland, ammo tobora kamroq foyda keltirayotgan subbrendni qo'llab-quvvatlash endi mantiqan to'g'ri kelmasdi. Curry uchun ham hamkorlik oltin koni bo'lishdan to'xtadi: olgan aksiyalari qiymati pasaydi, uning liniyasi atrofidagi marketing faolligi sezilarli darajada kamaydi – endi reklamalarda Jamie Foxx ko'rinmaydi, krossovkalar «Sesame Street» kabi loyihalar bilan viral kollablar bilan hamroh bo'lmayapti.
Curry Brand uchun yangi hayot: Curry imzosi uchun poygada kim g'olib bo'ladi
Rasmiy jihatdan Curry'ning Under Armour bilan shartnomasi yana taxminan bir yil kuchda qoladi. Fevral oyida liniyaning so'nggi modeli – Curry 13 chiqishi kerak. Qo'shimcha rang variantlari va kapsul kiyim kolleksiyasi ham rejalashtirilgan, biroq byudjetlar qayta ko'rib chiqilayotgan bir paytda bu rejalar qisman qisqartirilishi ehtimolidan xoli emas.
Keyin esa Curry Brand butunlay Steph boshqaruviga o'tadi. Mantiqiy ssenariy – ishlab chiqarish, logistika va global targ'ibotni o'z zimmasiga oladigan yirik hamkor topish. Curry allaqachon qaysi tomonga burilishi mumkinligiga nozik ishoralar bermoqda: u mashqlarga Mambacita Kobe 6 krossovkalarida chiqqani bejiz emas, bu aniq Nike va Bryant merosini qadrlovchilariga ko'z urish edi.
Bunda nomzodlar odatiy Nike–Adidas–Puma uchligidan tashqarida ham topilishi mumkin. Tom Brady misoli superyulduz o'z ismini ancha noodatiy brend bilan ham bog'lashi mumkinligini ko'rsatdi: kariyerasini yakunlab, UA bilan kelishuvi tugagach, Brady crossfit brendi Nobull hamkorlaridan biriga aylandi. Curry haqida gap ketganda esa stavkalar yanada yuqori: uning shaxsiy logotipi va ismi butun dunyo sportidagi eng taniqli aktivlar qatorida turadi.
Shu bois 2026-yil yozida NBA'dagi eng qiziqarlik serbest agent, jamoasini o'zgartirayotgan yulduzdan ko'ra, Stephen Curry'ning oyoqlari va o'sha oyoqlardagi krossovkalarda paydo bo'ladigan logo bo'lishi hech gap emas.
Asosiy saboq: bitta superyulduzning o'zi yetarli emas
Under Armour Nike yo'lini qayta yozishni orzu qilardi: krossovkalar bozoriga noldan kirib kelish, butun stavkani bitta o'yinchining shaxsiga qo'yish, performance-krossovkani kundalik uslub elementiga, u yerdan esa kult buyumga aylantirish. Kompaniyaning Kevin Plank shaxsida o'z «Phil Knight»i, o'z texnologik yangiliklari va uzoq masofadan tashlanadigan uch ochkoliklarga bo'lgan qarashni butkul o'zgartirgan Stephen Curry kabi o'z «Michael Jordan»i ham bor edi.
Lekin UA'ning o'z Sonny Vaccaro'si, George Raveling'i, Tinker Hatfield'i, Peter Moore'i, o'z Spike Lee'si va Wieden+Kennedy darajasidagi, krossovkani oddiy sport anjomidan ko'ra ko'proq madaniy kodga aylantiradigan ijodiy jamoalari yo'q edi. Kompaniya «afsonani takrorlash»ga urinar, o'z afsonasini yaratish o'rniga shuni tanladi.
Curry va Under Armour ajralishining tarixi butun industriga kuchli eslatma bo'lib xizmat qiladi: buyuk sportchining ismi juda kuchli, ammo o'zi yetarli bo'lmagan resursdir. Yaxshi o'ylangan uzoq muddatli strategiya, kuchli mahsulot va o'ziga xos brend hikoyasisiz eng yorqin sakrayotgandek ko'rinadigan logotip ham erta-indin o'z kuchini yo'qotadi. O'shanda sahnaning markaziga to'qqiz metr masofadan otib urilgan uch ochkoliklar emas, balki moliyaviy hisobotlardagi raqamlar chiqadi.
