«Los Angeles Clippers» va ularning yulduzi Kawhi Leonard atrofida yangi mojaro to‘lqini yuzaga keldi. Noqonuniy ishdan bo‘shatish da'vosi va klub tibbiyotiga qaratilgan e'tirozlardan boshlangan voqea uchinchi tomon bilan tuzilgan tijoriy kelishuvlar orqali maosh tavanini chetlab o‘tish ayblovlari bilan kengaydi. Hikoyaning markazida — fintex kompaniya Aspiration, «yashil» brendlash, Steve Ballmer sarmoyalari va Kawhi’ning o‘nlab million dollarlik shartnomasi. Nimalar aniq, nimalar taxmin ekani va bularning bari qayerga olib borishini tahlil qilamiz.
Murabbiy da'vosidan «uchinchi tomon» sxemasi haqidagi versiyagacha
2024 yil kuzida «Clippers»ning sobiq jismoniy tayyorgarlik murabbiyi Randy Shelton klubni sudga berdi. Uning arizasida Leonard jarohatlarining xavfsiz bo‘lmagan tarzda davolanishidan tortib, maydonga chiqishga bosim o‘tkazilgani va hatto 2017 yilgacha cho‘zilgan bo‘lishi mumkin bo‘lgan tampering ayblovlarigacha og‘ir da'volar bor edi. Klub ayblovlarni rad etdi, liga tekshiruv e'lon qildi — va bir muddat jimjitlik yuz berdi.
2025 yil sentyabrida esa vaziyat yana alangalandi: tergovchi jurnalist Pablo Torre podkastida Leonard’ning go‘yoki Aspiration bilan to‘rt yilga $28 mln lik shartnoma olgani — bu kelishuv Steve Ballmer ishtiroki bilan moliyalashtirilgani va manbalarga ko‘ra CBA cheklovlarini chetlab o‘tish yo‘li bo‘lishi mumkinligini aytdi. Bu ijtimoiy tarmoqlardagi anonim mish-mish emas: Torre ortida NFL bo‘yicha shov-shuvli materiallar va prof-ligalardagi yopiq arbitrajlarning ishlashini tushunish tajribasi bor. Biroq muhim eslatma: hozircha bu — versiya, qarorni liga beradi.
Aspiration kim va bu ishda sponsor pullari qayerda
2021 yilda Ballmer Group (Ballmer’ning investitsiya guruhi) Oaktree Capital bilan birga Aspiration’ga qariyb $315 mln kiritdi — kompaniya tarixidagi eng yirik tranş. Shu bilan birga «Clippers» Aspiration bilan taxminan 23 yilga $300 mln lik uzoq muddatli homiylikni kelishib oldi. Yangi arena uchun neyming huquqlari ham muhokama qilingan — ammo oxir-oqibat ism huquqlarini Intuit sotib oldi. Homiylik shartnomasi — klub uchun daromad, brend uchun esa marketing xarajatidir. Ochiq manbalarda Ballmer’ning shaxsiy sarmoyalari (taxminan $50–65 mln) va affillangan fondlar ishtiroki ham tilga olinadi, biroq umumiy poldagi ulushlarning aniq nisbatini aniqlash qiyin.
Aspiration vitrinada «yulduzli» qo‘llab-quvvatlashga ham ega edi: 2017 yildan beri kompaniyani Orlando Bloom’dan tortib Doc Rivers, Drake, Robert Downey Jr. va Leonardo DiCaprio’gacha bo‘lgan ommabop shaxslar yoqlab kelgan. Bunday ismlarning o‘zi sxemalarning qonuniy yoki noqonuniy ekanini isbotlamaydi — bu brendning bozordagi marketing qobig‘idir, xolos.
Kawhi’ning shaxsiy shartnomasi: imij uchun to‘lov va «Clippers»da qolish sharti
Steve Ballmer’ning aytishicha, klub brendni Leonard bilan tanishtirgan — bu franchise’ning bosh yulduzi uchun odatiy amaliyot. Keyin Aspiration Kawhi bilan qariyb $28 mln lik, to‘rt yillik tijoriy kelishuv imzoladi. Unda e'tiborga molik band bor edi: o‘yinchi reklama faoliyatidan voz kechsa ham, «Clippers» tarkibida qolgan taqdirdagina to‘lovlar saqlanib qolardi.
Keyinchalik qariyb $20 mln qiymatidagi aksiyalar ko‘rinishidagi qo‘shimcha mukofot detali ham paydo bo‘ldi — kompaniya qulagach, bu qog‘oz aslida nolga tenglashdi. Bundan tashqari, marketing shartnomasidagi «naqd» to‘lovlarning bir qismi Kawhi’ga yetib bormagani aytilmoqda: u kreditorlar ro‘yxatida qayd etilgan.
«Yashil» fintex yorilib ketganda
2025 yilga kelib Aspiration chiday olmadi: kompaniya qulab tushdi, kreditorlar ro‘yxati ommaga oshkor bo‘ldi, asoschilardan biri Joseph Sanberg esa qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha firibgarlik va «kir yuvish» jinoyatlarini tan oldi. Ayblovchilar «piramida»larga xos manzarani chizadi: investitsiya pullari loyihalarga emas, to‘lovlarga va menejmentning shaxsiy boyligiga sarflangan, barchasi «eko-kun tartibi» bilan jilolangan. Shu zamin’da brendning istalgan bitimi — «Clippers» bilan homiylik ham, shaxsiy kelishuvlar ham — lupa ostiga tushdi.
Ballmer pozitsiyasi: «Qoidalarni bilamiz, firibgarlar — ular»
ESPN’ga bergan so‘nggi intervyusida «Clippers» egasi klub reglament doirasida ish tutishini aytdi: ham u, ham Leonard vakillari «liganing qoidalarini biladi» va ularga amal qiladi. Ballmer Aspiration investorlarni aldaganini, bu sarmoya «yomon» tanlov bo‘lganini tan oldi va tekshiruv organlari bilan hamkorlikka tayyorligini bildirdi. Uning aytishicha, franchise Aspiration bo‘yicha ish ochilganda allaqachon organlar bilan ma'lumot almashgan.
Endi NBA nima qiladi
Liga tergov uchun Wachtell, Lipton, Rosen & Katz yuridik firmasini jalb qildi — xuddi Donald Sterling ishida ishlagan o‘sha jamoa. Vazifa ravshan: o‘yinchiga «uchinchi tomonlar» orqali amalda moliyalashtirish berilgan-berilmaganini, bu to‘lov Leonard’ning aynan «Clippers» o‘yinchisi sifatidagi maqomiga bog‘langan-bog‘lanmaganini va «investitsiya — homiylik — shaxsiy shartnoma» zanjiri CBA ruhini hamda uchinchi tomon to‘lovlariga doir qoidalarni buzib-buzmaganini aniqlash. Bunday holatlarda sanksiyalar keng: jarimalar va shartnomalarni bekor qilishdan tortib draft huquqlarini olib qo‘yishgacha — barchasi dalil bazasining kuchiga bog‘liq.
DiCaprio va boshqa yulduzlarning bu yerga nima aloqasi bor
Mashhur ismlar ko‘zga tashlanadi, xolos. Futbolchilar, musiqachilar va murabbiylarning investitsiya turlarida qatnashishi startap ekotizimida keng tarqalgan amaliyot. Bu, o‘z-o‘zidan, klub yoki o‘yinchini jinoyatda ushlamaydi. Asosiy masala boshqacha: to‘lovlarni Leonard’ning muayyan jamoaga mansubligi bilan bog‘lovchi shartlar bo‘lganmi va bu bog‘liqlik CBA cheklovlarini chetlab o‘tish uchun ishlatilganmi?
Xulosa: sport, kapital va regulyatsiya kesishgan joydagi shov-shuvli ish
Bizning oldimizda zamonaviy NBA’ga xos, marketing bilan sport qoidalari kesishgan nuqtadagi manfaatlar to‘qnashuvi turibdi. Aspiration orqali «kulrang» moliyalashtirish haqidagi versiya jiddiy va bankrotlik hujjatlari bilan qo‘llab-quvvatlangan, ammo liga qaror qilguncha baribir versiya bo‘lib qoladi. «Clippers» pozitsiyasi aniq: «biz huquqiy maydonda ishlaymiz va auditga tayyormiz». Endi navbat Wachtell va komissar idorasida. Tergov qanday yakunlanishidan qat'i nazar, bu voqea liga uchun allaqachon saboq: yirik brend pullari maosh tavanining qattiq regulyatsiyasi bilan to‘qnashganda, shartnomadagi har bir vergul sport taqdiriga ta'sir ko‘rsatishi mumkin.
