12 dekabrga belgilangan FIA prezidenti saylovi kutilmaganda texnik tartibdan siyosiy trillerga aylandi — bosh rol esa kutilmagan qahramonga tegdi. Federatsiya rahbari kreslosi nafaqat «Formula 1», ralli va chidamlilik poygalari uchun sport reglamentlariga muhr qo‘yish, balki yaqin yillarda avtosport qanday yashashiga ta’sir ham demakdir: dvigatellar va yoqilg‘ilar qay yo‘sinda bo‘ladi, qaysi seriyalar yashab qoladi, qaysilari esa qayta ishga tushiriladi. Taxtda — global intizom arxitekturasi. Va bu tuzilmaning markazida — Janubiy Amerikadan FIA vitse-prezidenti, sobiq F1 boshlig‘i Bernie Ecclestone'ning turmush o‘rtog‘i Fabiana Ecclestone turibdi.
Kelajak qoidalarini qayta yozadigan tanlov
FIA jahon chempionatlarini boshqaradi — «Formula 1»dan tortib WRC, WEC, «Formula E» va kartinggacha. Yangi ma’muriyat kuch qurilmalari hamda yoqilg‘i standartlariga (elektr, gibrid, bioyoqilg‘i, vodorod) doir muhim texnik reglamentlarni shakllantirish, sportga butun bir o‘n yillik ufqida yo‘nalish berish huquqiga ega bo‘ladi. Bu ayniqsa beqaror fon sharoitida muhim: rallida ishlab chiqaruvchilar oqimi kamaymoqda va promouter almashmoqda, rallikross omon qolish chizig‘ida, chidamlilik poygalarida esa ishtirokchilar tarkibi ham, Hypercar texnik kontseptsiyalari ham o‘zgarib bormoqda. FIA prezidenti amalda butun ekotizimga — elita qatlamdan to avtoklublarning «ildiz» darajasigacha — kurs belgilaydi.
Nomzodlar va amaldorning soyasi
Start chizig‘iga turli profildagi raqiblar chiqdi. Amerikalik Tim Mayer — sobiq McLaren egasining o‘g‘li, tajribali funksioner va sobiq styuard — o‘zini pragmatik alternativa sifatida ko‘rsatdi. Tarixiy chaqiriq esa Laura Villar va Virginie Filippo arizalari bo‘ldi — ilk bor ayollar FIAning eng yuqori kursisiga da’vogarlik qilmoqda. Biroq kampaniya ustida amaldagi prezident Mohammed Ben Sulayem soyasi kezib turibdi: sobiq ralli haydovchisi, federatsiyaning keng ko‘lamli qayta tuzilishining muallifi saylovga shaffoflik va’dalari bilan kirgan, ammo baland bayonotlar, to‘lqinli kadrlar almashinuvi va keskin markazlashuv bilan esda qoldi.
«Filtr» plebisitni qanday boshqotirmaga aylantirdi
Ben Sulayem islohoti prezidentlikka da’vogar nomzodni 11 kishilik to‘liq «kabinet» tuzishga majbur etadi: Senat prezidenti, avtomobil transporti/turizm va sport bo‘yicha prezident o‘rinbosarlari hamda turli mintaqalardan yetti nafar vitse-prezident. Va mana kalit nuqta: bu lavozimlarga faqat Senat bilan kelishilgan tasdiqlangan «qisqa ro‘yxat»dan nomzod qo‘yish mumkin. Unda 29 ta ism bor, Janubiy Amerikaning yagona vakili esa — Fabiana Ecclestone. Bir shaxsning bir vaqtning o‘zida turli jamoalardan ko‘rsatilishi taqiqlangan. Natija — Fabianasiz istalgan raqib mintaqalar bo‘yicha «kvorum»ni to‘play olmaydi va finish yo‘lagiga hatto yaqinlay olmaydi.
Janubiy Amerika bitta familiyada
Fabiana amaldagi prezident jamoasida qatnashishini rasman ma’lum qildi. Bu esa qolganlar uchun manevr maydonini avtomatik tarzda toraytirdi: Mayer nomzodligini qaytarib oldi va etika qo‘mitasiga murojaat tayyorladi, Villar esa tuzilmaning nodemokratikligini ko‘rsatib sudga murojaat qilishini aytdi. Biroq ham qo‘mita, ham ro‘yxatlar — hozirgi ma’muriyat nazoratida. Bunday tizimda Ecclestone «kontakt kaliti»ga aylanadi: uning imzosiz biror-bir muqobil jamoa ishga tushmaydi.
Nega hal qiluvchi ovoz — Fabianada
Qattiq formal jihatdan u — mozaikaning 11 unsurlaridan biri, xolos. Amalda esa tugun mintaqaning «kulrang kardinali». Agar qandaydir sabab bilan Fabiana frontni almashtirsa, butun dizilish qulab tushadi: muddatlar buziladi, ro‘yxatni qayta yozishga to‘g‘ri keladi, saylovlar — ko‘chiriladi. Hozircha u amaldor lagerida ekan, uning muzokara pozitsiyasi maksimal: portfel, vakolatlar, mintaqaviy dastur — bularning barchasini siyosiy kafolatlarga aylantirish mumkin. Janubiy Amerika hujayrasi og‘irlik markaziga aylangani bejiz emas.
Fabiana Ecclestone kim
Sao Paulo shahridan chiqqan Fabiana Flosi — yuridik va marketing sohasi vakili, Braziliya hamda Buyuk Britaniyada advokatlik malakasiga ega. Avtosport bilan 17 yoshidan — Braziliya Grand Prixda — shug‘ullangan, bosqichning marketing direktorigacha ko‘tarilgan. 2009 yilda Bernie bilan tanishgan, 2013 yilda turmush qurishgan; bu Ecclestone'ning uchinchi nikohi. F1'ni Liberty Media'ga sotish bitimidan so‘ng juftlik Sao Paulo atrofidagi qahva plantatsiyalariga ko‘chib, Celebrity Coffee brendini rivojlantirdi. 2020 yilda ularning o‘g‘li Ace tug‘ildi — xabar chiqqan paytda Bernie 89 yoshda edi, voqea butun dunyoda shov-shuvga sabab bo‘ldi. Ammo muhimrog‘i: Fabiana sportdan ketmadi — u FIA tizimida funksioner sifatida qaytdi.
Paddokka qaytish: portfel va vazifalar
2021 yilda Ben Sulayem uni Janubiy Amerika bo‘yicha FIA vitse-prezidenti lavozimiga taklif qildi. Bu shunchaki vitrina unvoni emas, balki aniq ish: federatsiyaning global dasturini mintaqada amalga oshirish — yo‘l harakati xavfsizligi va ommaviy avtokross/buggy formatlaridan tortib beriladigan litsenziyalar sonini ko‘paytirish, milliy seriyalarni qo‘llab-quvvatlash, media va homiylar bilan muloqotgacha. Ustiga-ustak, «teskari aloqa» kanali ham: vitse-prezident — avtoklublar fikri prezidiumga yetib boradigan o‘zan. Amaldagi rahbariyat uchun bu hayotiy — uning tayanchi Afrika, Osiyo va Lotin Amerikasi ovozlaridir.
Janubiy Amerika effekti: ta’sir qanday o‘lchanadi
Braziliya va qo‘shni Argentina misoli vitrina bo‘lib xizmat qildi: FIA ko‘magi va mahalliy tashabbuskorlar bilan so‘nggi yillarda milliy sportkar, touring va qulay LMP3 darajasidagi prototip chempionatlari sezilarli ko‘paydi. Kirish bariyeri havaskorlar va kichik biznes uchun pasaydi; tagdan kelgan mablag‘lar piramidani — karting, monoseriyalar, stok-karlarni — oziqlantirdi. Iqtidorlar lifti ham jonlandi: Yevropa F3 va F2’da yana ko‘proq braziliyalikni ko‘ryapmiz, chunki aniq rivojlanish marshruti va mahalliy muvaffaqiyat hikoyalari paydo bo‘ldi. Avtoklublar mamnun — omologatsiyalar davom etmoqda, badallar va litsenziyalar ortmoqda, tribunalarga tomoshabin qaytmoqda.
Gender kun tartibi va FIA ichki siyosati
Ben Sulayem Fabiana tayinlanishini tenglikka qarab tashlangan qadam sifatida taqdim etdi — ilk bor ayol vitse-prezident bo‘ldi. Keyinroq jamoaga Yevropa bo‘yicha shved Anna Nordqvist qo‘shildi. Boshqaruv uslubi va byudjet shaffofligiga oid tanqidlar fonida bunday tayinlovlar muhim siyosiy qalqon vazifasini o‘tadi: «qarang, eshiklar ochiq». Obro‘ nuqtayi nazaridan ham Fabiana shunchaki «Bernie'ning rafiqasi» emas; Braziliya Grand Prixidagi faoliyati va ikki yurisdiksiyadagi yuridik amaliyoti bilan o‘z yo‘lini bosib o‘tgan. Prezident bilan tandemda u uning zaif deb hisoblangan zonalarini — marketing va hamkorlik kommunikatsiyasini — yopadi.
Finish yo‘lagidagi ssenariylar
Amaldagi qabul konfiguratsiyasi mahkamlangan ekan, raqiblarning imkoniyati deyarli yo‘q. Aynan shu bois Fabiana roli yanada ko‘rinadi: u ovoz berishdan keyin ham kun tartibiga ta’sir o‘tkazishi mumkin — portfellar taqsimoti, reglamentdagi urg‘ular, mintaqaviy ustuvorliklar. Uning resursi faqat ovoz emas; promouterlar, avtoklublar va media o‘rtasidagi aloqalar tarmog‘i ham. Har qanday prezidentga Lotin Amerikasi bilan bevosita kanal kerak bo‘ladi; bugun bu kanal — Fabiana.
Xulosa
FIA saylovlari tashqaridan byurokratik jarayondek ko‘rinishi mumkin, biroq mohiyatan bu katta siyosiy injiniringdir. Institutsional «filtr» ishchi jamoa tuzishni birgina familiyaga tugunlab qo‘ydi. Shunday qilib Fabiana Ecclestone diqqatga sazovor mintaqaviy funksioner maqomidan butun dizilishni belgilaydigan aktyorga aylandi — uning «ha»si jahon avtosporti tuzilmasi motorini ishga tushiradigan tugma. Va bu, ehtimol, yangi davrning eng xarakterli belgisi: eng baland ovozli emas, to‘g‘ri kalitni ushlagan g‘olib chiqadi.
