U buni ta'sirli tarzda qildi — Dublin'dagi hukumat binolari fonida suratga olingan rolik, hokimiyat kursini keskin tanqid qilish va «hokimiyatni xalqga qaytarish» va'dalari. Conor McGregor Irlandiya prezidenti saylovida byulletenga kirishni maqsad qilganini va «migratsiya siyosatidagi muvaffaqiyatsizliklarni to'xtatishni» hamda Bryussel tashabbuslariga qarshi turishni ko'zlayotganini e'lon qildi. UFC sobiq chempionini Elon Musk va Donald Trump ochiqchasiga qo'llab-quvvatladi. Biroq Irlandiyadagi saylov jarayonining qoidalari va quruq matematika shuni ko'rsatadiki: Conor'ning Áras an Uachtaráin (prezident qarorgohi) sari yo'li deyarli o'tib bo'lmas. Saylov ga belgilangan, nomzod ko'rsatish oynasi esa da yopiladi — vaqt va resurslar nihoyatda kam.
Video-bayonot va «amerikalik tayanch»
Murojaatida McGregor fuqarolarni mahalliy kengash a'zolariga bosim o'tkazishga, ularning uning nomzodini rasman ko'rsatishiga chaqirdi. U «xalq ma'qullamas ekan, hech bir qonunni imzolamasligini» va'da qildi — ijtimoiy tarmoqlarda chiroyli eshitiladigan, ammo konstitutsion haqiqatlarga uncha mos kelmaydigan formula.
Okean ortidan qo'llab-quvvatlash kechikmadi: Musk «Irlandiya xalqi uchun Conor McGregor'dan qat'iyatliroq hech kim kurashmaydi», deb yozdi; avvalroq Conor Trump oilasiga yaqinligini namoyish etgan — Aziz Patrik kuni Oval Office'ga tashrifdan tortib, ijtimoiy tarmoqlardagi birgalikdagi kadrlarigacha.
Byulletenga kirish qanday: nominatsiya arifmetikasi
Irlandiya qonunchiligi birinchi to'siqni juda aniq belgilaydi. Prezident saylovida qatnashish uchun kamida 20 nafar Oireachtas (parlament) a'zosining imzosini olish yoki 31 ta mahalliy kengashdan to'rttasining rasmiy taklifini qo'lga kiritish kerak. Bu — nomzodning byulletenlarda paydo bo'lishi uchun zarur bo'lgan rasmiy tartib.
Ana shundan McGregor'ning asosiy muammolari boshlanadi. Hokimiyatdagi Fine Gael partiyasi o'zining 246 nafar kengash a'zosiga maxsus majlislarda mustaqil nomzodlarning ko'rsatilishini — jumladan McGregor'nikini ham — bloklashni rasman topshirdi. Natijada to'rtta kengashdan qo'llab-quvvatlash yig'ish ko'plab «agar»larga bog'liq vazifaga aylanadi.
Reytinglar va obro': irlandlar nima deydi
Hatto nominatsiya to'sig'ini shartli ravishda yengib o'tilgan taqdirda ham, oldinda — saylov realligi. Irish Independent bahor oylarida e'lon qilgan so'rovnomaga ko'ra, atigi 7% respondent McGregor'ga ovoz berishga tayyor — bu mamlakat bo'ylab saylov uchun sakrash maydoni emas. Bunga uning sud ishlari oqibatlari ham qo'shiladi: ida hakamlar hay'ati zo'rlashda ayblagan ayolga tovon to'lashga hukm chiqardi, da esa Apellyatsiya sudi qarorni o'z kuchida qoldirdi. Bu jinoiy hukm emas, biroq bunday fon jamoat qo'llab-quvvatlanishiga muqarrar ravishda salbiy ta'sir qiladi.
Irlandiya prezidenti nimalarga qodir — va nimalarga emas
Kampaniyaning asosiy tezi — «xalq tasdiqlamas ekan, birorta qonunni ham imzolamayman» va EU'ning Migration Pact'ini «bloklash» va'dasi. Biroq Irlandiya tizimida prezident, avvalo, vakolatlari cheklangan marosimiy figuradir. Siyosiy veto huquqi yo'q: u qonun loyihasini faqat konstitutsiyaga muvofiqligi nuqtai nazaridan Supreme Court'ga yuborishi mumkin; agar sud hujjatni konstitutsiyaga mos deb topsa, uni imzolash shart. «Norozilik» uchun imzodan bosh tortilsa, hujjatni Presidential Commission imzolaydi — va qonun baribir kuchga kiradi.
EU Migration and Asylum Pact'ga kelganda, uning normalari Yevropa huquqi va milliy ijro qonunchiligi darajasida joriy etiladi. Islohotlar paketi dan qo'llanila boshlaydi va «majburiy birdamlik mexanizmi»ni nazarda tutadi (mamlakatlar arizachilarning bir qismini qabul qiladi yoki resurs/mablag' bilan ko'maklashadi). Bu konstruksiyalarning birortasini ham Irlandiya prezidentining bir tomonlama qarori bilan to'xtatib bo'lmaydi.
Siyosiy uslub — baland, vaqt — noqulay
McGregor kun tartibini mohirona boshqaradi: «qattiq tartib», migratsiya, «elitalarga qarshi xalq ovozi» — bularning barchasi Yevropa o'ng diskursi bilan rezonans beradi. Ammo hype'dan real siyosiy mashinaga ko'prik qurish qiyin. Irlandiyada munitsipal tarmoqlarsiz va parlament a'zolarining yordamisiz nomzod ko'rsatish murakkab kvestga aylanadi; bundan tashqari, yirik partiyalar kengash a'zolarini intizomda ushlab, mustaqillar imkoniyatini kamaytiradi. Ufqda — mustaqil figuralardan tortib partiya nomzodlarigacha kuchli tizimli o'yinchilar ko'rinib turibdi, va kalendardagi har bir kun bilan imkoniyatlar oynasi toraymoqda: nomzod ko'rsatish muddati — tushgacha, ovoz berish — .
Hukm: marraga olib boradigan yo'lsiz shov-shuvli ariza
McGregor'da baland ovozli media minbari, xalqaro do'stlar va bahs uyg'otish bo'yicha shubhasiz iste'dod bor. Ammo Irlandiya qoidalari, joylardagi partiya intizomi va so'rovnomalardagi past ko'rsatkichlar uning prezidentlikka yurishini, ehtimol, qisqa va yakunlanmagan qiladi. Ayniqsa vakolatlari aniq chizilgan va saylovga qo'yish tartiblari yozib qo'yilgan lavozim haqida gap ketayotganida, tizimning realiyati Dublin'dagi Hukumat binolari oldida olingan effektli rolikdagi shiorlardan ko'ra og'irroq turadi.
