Formula-1 pelotonida bosh qahramon almashdi: yillar davom etgan Max Verstappen hukmronligidan so'ng dunyo chempioni unvoni endi Lando Norrisga ketmoqda. Britaniyalik poygachi seriya tarixida 35-toj sohibiga aylandi va shu bilan 2016 yildan beri faqat Lewis Hamilton va Verstappen chempion bo'lib kelgan davrni yakunladi. McLaren uchun bu tarixiy miqyosdagi g'alaba: Wokingda 2008 yildan beri ilk bor haydovchining shaxsiy chempionligi nishonlanmoqda, «oltin dubl» – haydovchilar umumiy hisobidagi chempionlik va konstruktorklar kubogi – esa jamoaga 1998 yildan beri birinchi marta nasib etdi.
Yetti mavsum bitta garajda
Norris Formula-1 ga iqtidorli yosh poygachi sifatida kelgan, biroq cho'qqiga olib boradigan yo'l yetti mavsumga cho'zildi – xuddi bir paytlar Max Verstappen va Kimi Raikkonen kabi. Tarixda juda kam sonli poygachilar chempionlikka bundan ham uzoq yurib kelishgan. Eng muhimi, Lando bu yo'lning barchasini bitta jamoada bosib o'tdi: hech qanday transferlar yo'q, faqat McLaren ning to'q sariq kombinazoni. Qatar Grand Prix bosqichida u jamoa safida startlar soni bo'yicha David Coulthard rekordini yangiladi, 151 ta poygani birinchi jamoasi bilan o'tkazgani esa chempionat tarixida o'ziga xos natija bo'lib qoldi.
So'nggi o'n yilliklarda faqat Lewis Hamilton va Jacques Villeneuve debyut qilgan jamoasi bilan chempion bo'lishga erishgan, ammo buni ikkinchi mavsumidayoq qilishgan. Norris esa McLaren bilan yillar davomida ko'tarilishlar va pasayishlarni boshdan kechirdi: podyum uchun kurashgan davrlar, bir necha ochko uchun jang qilishga majbur bo'lgan og'ir mavsumlar va 2023 yil boshidagi kabi gridning eng oxiriga tushib ketgan paytlar… Podyumning eng yuqori pog'onasiga u ilk bor faqat o'tgan yili chiqdi – va aynan mana shu uzoq muddatli, birgalikda rivojlanish strategiyasi oxir-oqibat maksimal darajada samarasini berdi.
2024 yili tajribasi chempionlik poydevori sifatida
Ko'pchilik uchun 2024 mavsumi Lando uchun chempionlikka yaqinlashish imkoniyati, ammo undan ortig'i emasdek ko'rinardi: o'sha paytda Verstappen chempionatni haddan tashqari ishonch bilan nazorat qilayotgandi, Norris esa doimiy podyum da'vogari rolida yashashga endigina ko'nikayotgan edi. Shu nuqtai nazardan qaraganda, Abu Dhabi dagi g'alaba yanada qimmatli bo'ldi: u nafaqat mavsumni chiroyli yakunlab, McLaren ga 1998 yildan beri ilk bor konstruktorklar kubogini olib keldi, balki Lando'ga katta maqsadlar yo'lida kurashishning haqiqiy ta'mini ham his qildirdi. 2025 yilga u endi faqat «kelajagi porloq» emas, balki yetuk loyiha yetakchisi sifatida kirib keldi.
Yangi mavsumni McLaren favorit sifatida boshladi: testlar va dastlabki poygalar jiddiy ustunlikni ko'rsatdi. Lando yilni Avstraliyadagi g'alaba bilan ochdi va kariyerasida ilk bor Formula-1 umumiy reytingida yetakchilikni qo'lga kiritdi. Biroq cho'qqida qolish darhol nasib etmadi – Oscar Piastri tashabbusni qo'lga olib, tezligini oshirdi va xatosiz hamda barqaror chiqishlari evaziga o'z ochkolarini yig'a boshladi. Oldingi ikki mavsumda avstraliyalik poygachi jamoadoshidan ancha ortda qolgan edi, lekin kuchlar muvozanati kutilmaganda o'zgardi.
Piastri bilan duel va qayta tirilgan Red Bull aralashuvi
Norris uchun texnik nuqtai nazardan burilish nuqtasi yangilangan MCL39 osmasi bo'ldi: aynan u sabab poygachi mashina xatti-harakatini chegarada ham ishonch bilan his qila boshladi. Ammo bu ham chempionlik umidlarini larzaga solgan og'ir zarbalarni to'liq to'sib qololmadi. Ikki marta poygani tark etish, xususan Kanada dagi omadsiz hafta oxiri vaziyatni ancha murakkablashtirdi. Monrealda Lando temp bo'yicha Piastridan ancha tezroq edi, biroq saralashda xato qildi, poygada esa jamoadoshiga hujum qilayotib, tavakkal darajasini oshirib yubordi – va o'zini devorda topdi.
Shunga qaramay, Norris Oscar bilan farqni asta-sekin qisqartirib bordi – o'sha paytda chempionat yetakchisining yagona g'alabasiga qarshi to'rtta poyganing uchtasida birinchi bo'ldi. Biroq Niderlandiya bosqichida bu safar texnik muammolar sahnaga chiqdi va ortdagi farq yana 34 ochkogacha kengaydi. Yana bir imkoniyat qo'ldan chiqayotgandek tuyuldi. Ammo keyingi Yevropa bosqichi – Monza – haqiqiy burilish nuqtasiga aylandi: Lando nafaqat tezligini saqlab qoldi, balki temirdek xotirjamlik ham qo'shdi, Piastri esa aksincha, nima bo'lishidan qat'i nazar oldinda qolishga urinarkan, tobora ko'proq xatoga yo'l qo'ya boshladi.
Atigi olti poygada minus 34 Norris foydasiga plyus 24 ga aylandi. Aynan shu pallada sahnaga Max Verstappen qaytdi: yangilangan Red Bull deyarli har bir trassada yana g'alaba uchun kurasha oladigan darajaga kutilmaganda qaytdi. McLaren ustunligi bahorgi oylar ko'rsatganidek mutlaq emasligi ayon bo'ldi.
Mexico, Sao Paulo, Las Vegas: yakun oldidan tebranishlar
Lando'ning Mexico va Sao Paulo dagi namunali hafta oxirlari – ikki marta pole pozitsiyasi, poyga g'alabalari, sprintdagi muvaffaqiyat va mumkin bo'lgan maksimal ochkolar – Verstappen zarbasini bir oz bo'lsa-da sekinlashtirdi. Las Vegasda olingan ikkinchi o'rin esa mavsumning so'nggi qismini deyarli oddiy formalitetga aylantirishi mumkin edi: Norris final qismiga Piastri dan qariyb 30, Verstappen dan esa 42 ochko oldinda, ancha qulay zaxira bilan kirgan bo'lar edi.
Biroq tinch yakun o'rniga og'ir zarba keldi: har ikki McLaren ham pastki taxtaning haddan tashqari yeyilishi tufayli poyga natijalaridan diskvalifikatsiya qilindi. Bir zumda xavfsizlik «yostig'i» yo'qoldi va chempionat finali bitta xato butun yilni barbod qilishi mumkin bo'lgan asab jangiga aylandi.
Shuning uchun aynan mana shu sharoitda Lando bosimga dosh bera olgani yanada qadrli. Mavsumning birinchi yarmida mag'lub etib bo'lmasdek ko'ringan garaj ichidagi raqib, yana tirilib kelgan Red Bull, deyarli har bir bosqichda o'ta shiddatli saralash janglari, texnik muammolar va o'sha mashhur diskvalifikatsiya soyasi – bularning barchasi chempionlik unvoniga eltuvchi yo'lni oxirgi chiziqqacha kuzatib bordi.
Shubhalardan chempionlikka: yetuk yetakchining tug'ilishi
Norris ko'pincha yumshoq fe'l-atvori, haddan tashqari o'zini tanqid qilishi va yetarlicha agressiv bo'lmagani uchun tanqid qilinar edi. Ammo zaiflik sifatida ko'rilgan bu fazilatlar oxir-oqibat uning asosiy quroliga aylandi. O'z xatolariga diqqat bilan yondashishi, yanglishganini tan olishga va bosqichma-bosqich ustida ishlashga tayyorligi Lando'ni butunlay boshqa darajaga olib chiqdi. 2024 yilda Verstappen bilan olib borgan og'ir duellar chog'ida to'plangan tajriba ham unumdor tuproqqa tushdi: u his-tuyg'ularini boshqarishni va uzoq muddatli o'yin o'ynaydigan poygachi sifatida qaror qabul qilishni o'rgandi.
Mehnat bilan qo'lga kiritilgan bu chempionlik, ilk g'alabasigacha rekord darajadagi 15 ta podyumni to'plagan va Miami-2024 dagi muvaffaqiyatga ham xatolar va omadsizliklar zanjirini yorib o'tib yetib kelgan poygachi uchun juda mos. Atigi bir yarim yil oldin uning ustidan kulib, «Lando NoWins» deb atashardi, bugun esa uning nomi Formula-1 jahon chempionlari ro'yxatiga bitildi.
Norrisning yangi maqomi nafaqat poygachining shaxsiy g'alabasi, balki McLaren ning yana cho'qqiga qaytish ramzi hamdir. Yillar davomida umid va hafsalasi pir bo'lish o'rtasida «yurib qolgan» jamoa yana griddagi asosiy mezonlardan biriga aylandi. Endi esa bosh savol shunday: bu chempionlik yangi «to'q sariq sulola»ning boshlanishimi yoki bir kun soyadan chiqib, bir raqamini mashinasiga yozdirib olgan poygachining karerasidagi yagona, ammo nihoyatda yorqin portlash bo'lib qoladimi?
