O'zbekiston yirik avtosport sari sezilarli qadam tashladi: Formula 1 darajasidagi poygani qabul qilish maqsadi mavhum orzu bo'lishdan chiqib, eng yuqori darajada rasmiy kun tartibida yangradi. Toshkentda Prezident Shavkat Mirziyoyev FIA Prezidenti Mohammed ben Sulayem bilan uchrashdi — va tarqatilgan ma'lumotlarga ko'ra, suhbat bir martalik “vitrina” tadbiri haqida emas, balki mamlakatni global poyga ekotizimiga integratsiya qilishi mumkin bo'lgan strategiya haqida kechdi.
Eng yuqori darajadagi muloqot: g'oyadan yo'l xaritasigacha
Matbuot xizmati ma'lumotiga ko'ra, muzokaralarda respublikada Grand Prix seriyasi bosqichlarini o'tkazish istiqbollari va, eng muhimi, bunday loyiha mumkin bo'lishi uchun zarur shartlar muhokama qilindi. Formula 1 — bu faqat shou va to'la tribunalar emas, balki yillar davom etadigan tayyorgarlik: huquqiy, tashkiliy, texnologik hamda infratuzilmaviy jarayon. Shuning uchun uchrashuvlarning ohangi asosiy ko'rsatkich bo'ldi — protokol doirasidan chiqmaydigan emas, balki aniq va “uzoq masofa”ga yo'naltirilgan yondashuv.
Bitta poyga hafta oxiri emas, balki butun tizim: avtosportni rivojlantirishga urg'u
Suhbat yo'nalishi kompleks model tomon burildi: bolalar va o'smirlar uchun birinchi qadam bo'lgan ommaviy kartingdan — formulali turdagi texnika ishtirokidagi professional toifalargacha va to'liq sport vertikaligacha. Bunday yondashuv avtosport kuchli bo'lgan mamlakatlar “iqtidorlar pit-lane”ini qanday shakllantirishini eslatadi: maktablar, qo'llab-quvvatlovchi seriyalar, mintaqaviy turnirlar yaratiladi, so'ng eng yaxshilari xalqaro darajaga olib chiqiladi.
Kadrlar hammasini hal qiladi: pilotlar, muhandislar va poyga ekspertizasi
Alohida yo'nalish — mutaxassislar tayyorlash. Hatto ideal avtodrom ham eng yuqori toifali musobaqalarni ta'minlay oladigan insonlarsiz ishlamaydi: muhandislar, marshallar, texnik komissarlar, xavfsizlik bo'yicha mutaxassislar va, albatta, pilotlar. Shu kontekstda FIA University ta'lim resurslaridan foydalanish imkoniyati muhokama qilindi — ya'ni “yo'l-yo'lakay o'rganish” emas, balki xalqaro talablar bilan mos standartlashtirilgan metodikalar va kompetensiyalarni olish.
FIAdan aniq signal: yoshlar auditoriyasi va global standartlar
Mohammed ben Sulayem Oʻzbekiston 24 telekanaliga bergan izohlarida, tashabbuslar keng auditoriyani, avvalo, yoshlarni jalb etishga qaratilganini ta'kidladi. Bunda urg'u — federatsiyaning eng qat'iy standartlariga mos musobaqalar tashkil etish. Diplomatik tilni soddalashtirsak: loyiha rivojlansa, xavfsizlik, reglamentlar va tashkiliy sifat bo'yicha mezon Formula 1 paddock odatlangan darajaga teng bo'lishi kerak.
Avtodromdan tashqaridagi xavfsizlik: yo'l xavfsizligi nima uchun kun tartibida
Formula 1 uzoq vaqtdan beri xavfsizlik texnologiyalarining vitrinasiga aylangan — monokok mustahkamligidan tortib to to'siqlar va xizmatlarning ish tartiblarigacha. Shuning uchun tomonlar yo'l harakati xavfsizligini ham muhokama qilgani ajab emas: bu FIAning nizomiy ustuvor yo'nalishlaridan bo'lib, poyga hafta oxirlaridan ancha kengroq doirani qamrab oladi. Mezbon mamlakat uchun esa bunday dasturlar hamkorlik foydasiga qo'shimcha dalil bo'lishi va jamiyat uchun sezilarli natija berishi mumkin.
Hozircha kadr ortida: trassa, muddatlar va shartnomalar
2019 yildan beri FIA a'zosi bo'lgan O'zbekiston avtosporti va karting milliy federatsiyasi hozircha na bo'lajak trassalarning ehtimoliy joylashuvlari, na aniq muddatlar, na shartnomalar bo'yicha tafsilotlarni oshkor qilmoqda. Buning mantig'i tushunarli: aniqlikka kelish uchun baholash bosqichlari, texnik-iqtisodiy hisob-kitoblar, konsepsiyani tanlash (shahar ichidagi trassa yoki doimiy avtodrom) hamda Formula 1da har doim hal qiluvchi rol o'ynaydigan tijoriy shartlar bo'yicha muzokaralar talab etiladi.
FIA Grade 1 iqtisodiyoti va muhandisligi: elita darajasiga kirish narxi
Formula 1 sari yo'ldagi eng qat'iy filtr — FIA Grade 1 talablari. Bunday darajadagi avtodrom murakkab muhandislik obyektidir: trassa profili va xavfsizlik zonalaridan tortib paddock infratuzilmasi, tibbiyot markazi, aloqa tizimlari, logistika va tribunalarigacha. Loyiha qiymati ko'pincha yuzlab million dollarga teng bo'ladi, yo'l qoplamasi esa 300 km/soatdan yuqori tezliklarda shinalar tutashuvini yo'qotmasligi uchun juda yuqori talablar asosida yotqiziladi: barqaror ilashish, minimal vibratsiya, benuqson geometriya, shinalarning prognoz qilinadigan ishlashi va aerodinamikani stabil ishlashi.
Osiyodagi “formula”: imij va sport turizmi uchun imkon
Agar O'zbekiston bu tashabbusni chindan ham finish chizig'igacha olib bora olsa, bu mamlakat tanilishi va sport turizmi rivoji uchun kuchli sakrash bo'ladi. Osiyoda Formula 1 bosqichlari allaqachon davlat vitrinasidek ishlaydi — Bahrain va UAEdan tortib Singaporegacha — poyga, infratuzilma, mehmondo'stlik va global e'tibor bir paketda uyg'unlashadi. Toshkent uchun esa har bir Grand Prix nafaqat musobaqa, balki global media mahsuloti bo'ladigan ligaga kirish imkoniyati mavjud.
Yuqori tezlik sari burilish: yaqin oylar nimalarni ko'rsatadi
Hozircha bu yashil chiroq emas, balki start panjarasi. Biroq FIA rahbari bilan mazmunli muzokaralarning o'zi O'zbekiston Formula 1ni davlat miqyosidagi loyiha sifatida ko'rayotganini anglatadi — infratuzilma, ta'lim va avtosportni tizimli rivojlantirishga urg'u bilan. Keyingi bosqichda hammasi tafsilotlarga borib taqaladi: trassa modeli, moliyalashtirish manbalari, Grade 1 talablariga mos kelish va mamlakat hamda chempionatni qoniqtiradigan uzoq muddatli tijoriy formulani qurish. Agar barcha bo'laklar joyiga tushsa, “qirollar poygasi” xaritasida yangi nuqta paydo bo'lishi mumkin — va bu butun paddock eshitadigan voqea bo'ladi.
