Bazen istatistikler, bir takımın neden belirli bir oyuncu kombinasyonuyla kazandığını, başka bir kombinasyonla ise kendi bölgesine sıkıştığını en parlak özet videolardan bile daha iyi açıklar. En anlaşılır ama sıkça hafife alınan göstergelerden biri «artı–eksi»dir. Karmaşık modellere ihtiyaç duymaz, resmî protokole işlenir ve bir oyuncu buz üzerindeyken takımına net olarak fayda mı yoksa zarar mı getirdiğini hızlıca görmenizi sağlar.
«Artı–Eksi» Tam Olarak Neyi Ölçer
Metriğin özü, oyuncu sahadayken takımın attığı ve yediği gollerin farkıdır. Resmî olarak: artı–eksi = oyuncu buzdayken takımın attığı goller − oyuncu buzdayken yenilen goller (kuralların öngördüğü oyun durumlarında). Gösterge bir maç için, belirli bir zaman dilimi için, tüm normal sezon ya da bir play-off serisi için hesaplanabilir.
Puanlama Nasıl Yapılır: Ne Zaman «+», Ne Zaman «–»
- «Artı» (+1), eşit kuvvetlerde atılan gollerde (5×5, 4×4, 3×3) ve eksik oyuncuyken atılan gollerde (short-handed) buzda bulunan takımın tüm saha oyuncularına yazılır.
- «Eksi» (–1), aynı anda buzda bulunan rakip takımın tüm saha oyuncularına yazılır — yani eşit kuvvetlerde gol yedilerse ya da çoğunluktayken short-handed gol yedilerse.
Önemli: Kendi takımınız çoğunluktayken (power play) atılan goller «artı» sağlamaz; rakip çoğunluktayken (siz eksikken) yenilen goller de «eksi» yazdırmaz. Buna karşılık, çoğunluktayken short-handed gol yerseniz, çoğunluk beşlisindeki oyunculara «eksi» yazılır; short-handed golü atan tarafa ise «artı» verilir.
Protokol İstisnaları
- Penaltı atışından (bullit) atılan goller «artı–eksi»yi etkilemez.
- Çoğu ligde power play gollerinde «artı» yazılmaz.
- Kalecilere bu gösterge yazılmaz.
Boş kale senaryosuna ayrı parantez: Rakip kalecisini kenara aldığında atılan ya da yenilen goller genellikle «artı–eksi»ye dâhil edilir; protokolde 6×5 türü pozisyonlar çoğu zaman eşit güç gibi işlenir. Bu yüzden bu goller toplam tabloyu sıklıkla «boyar».
Toplama Mantığı ve Örnek
Gösterge doğrusal olarak birikir. Bir oyuncunun maç öncesi toplamı –6 ise ve söz konusu karşılaşmada +3 «oynarsa», yeni toplamı –3 olur. Bu nedenle kısa süreli sıçramalar sezon istatistiğini hızla düzeltebilir (veya bozabilir).
Metriğin Gerçekte Gösterdiği Şey
«Artı–eksi», bir oyuncunun varlık etkisini hızlıca ölçer. Bir hokeyci gol ya da asist yapmasa bile, topsuz oyun disiplinine, forçekinge, rakip liderleri nötralize etmeye ve temiz çıkışlara katkısıyla takımını sürekli «artıda» tutabilir. Tersi de mümkün: Skorer bir forvet, savunma disiplini zayıf ve konumsal geçişlerde hatalıysa çoğu zaman «eksilerde» kalır.
Sınırlamalar: Yorumlamada Kolay Hatalar
- Takım Bağlamı. Gösterge, hat arkadaşlarına ve rakiplerin kalitesine duyarlıdır. Üçüncü hat oyuncusu, sürekli rakibin birinci hattını kapatıyorsa, «artı–eksi»si mütevazı görünebilir ama gerçek etkisi yüksek olabilir.
- Başlama Atışları ve Rol. Savunma bölgesinde daha sık face-off’a çıkan oyuncular, istatistiksel olarak dezavantajlı başlar.
- Örneklem. Kısa periyotlarda veri oynaktır: bir-iki seken disk, nötr bir tabloyu hızla «eksi»ye çevirebilir. Sezon geneline bakmak daha güvenlidir.
- Özel Takımlar. Power play golleri «artı» yazmadığından, üstün çoğunluk uzmanlarının «artı–eksi»si, gerçek değerlerini her zaman yansıtmayabilir.
Bahis ve Maç Analizinde Nasıl Kullanılır
Bahis tarafında «artı–eksi», 5×5 kalite filtresi olarak işe yarar. Muhtemel eşleşmelerin göstergelerini karşılaştırın: Ev sahibinin ikinci hattı uzun bir seride güçlü rakiplere karşı düzenli olarak «artı» yazıyorsa, bu; o hatların toplamlarına, canlıda handikaplara ya da oyuncu özel bahislerine dair olumlu bir sinyaldir. Dinamiğe bakın: Bir bek ikilisinin «eksi»ye keskin inişi, partner sakatlığı veya kombinasyon değişimiyle çakışabilir — piyasa çizgisi buna geç tepki verebilir. Kaleci kalitesi, fikstür, tazelik ve kimin daha sık rakibin birinci hattına karşı oynadığı gibi bağlamları mutlaka ekleyin.
Tahmin Öncesi Kısa Hatırlatmalar
- «Artı–eksi»ye 5×5 ve short-handed çerçevesinde bakın; yalnızca toplam sayıya değil.
- Oyuncuları vakumda değil, ikili/hat düzeyinde değerlendirin.
- Çıkarım yaptığınız aralıktaki rakip kalitesini kontrol edin.
- Eğilimi gelişmiş metriklerle (xG, şut farkı, beklenen goller yüzdesi) doğrulayın — gürültüyü böyle ayıklarsınız.
Yanına Ne Almalı
«Artı–eksi» kusursuz değildir ama oldukça pratiktir: Bir oyuncunun varlığı, «beşe karşı beş» ve eksik oynarken takımına net gol dengesi kazandırıyor mu, bunu hızlıca gösterir. Metriği ilk eleme filtresi olarak kullanın; nihai kararı ise hatlardaki roller, güncel kombinasyonlar ve ek sayılar ışığında verin. Böylece basit «artı» ve «eksi» sayaçları, hat çizimlerini ve maç senaryolarını çözerken güvenilir bir yardımcınız olur.